Diz Ağrısı

Diz Ağrısı

Diz ağrısı, her yaş grubunda görülebilen yaygın bir sağlık problemidir. Genellikle diz eklemini oluşturan kemikler, kıkırdak, bağlar veya kaslarda meydana gelen sorunlardan kaynaklanır. Travmalar, kireçlenme, spor yaralanmaları veya iltihaplı hastalıklar diz ağrısının başlıca nedenlerindendir. Ağrının şiddeti ve yayılımı, altta yatan nedene bağlı olarak değişir ve erken tanı ile tedavi edilmesi önemlidir.

Diz Kireçlenmesi Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Diz kireçlenmesi (osteoartrit), diz eklemindeki kıkırdak dokusunun aşınması ve bozulması sonucu ortaya çıkan bir dejeneratif eklem hastalığıdır. Kireçlenme, diz ekleminde ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığına yol açar.

Belirtiler:

• Dizde ağrı ve hassasiyet (özellikle hareket sırasında).
• Sabahları sertlik hissi veya uzun süreli oturma sonrası zorlanma.
• Dizden gelen sürtünme veya gıcırdama sesi.
• Eklem şişliği ve deformasyon.
• İleri vakalarda, diz hareketinin ciddi şekilde kısıtlanması.

Diz kireçlenmesi genellikle ilerleyicidir, ancak uygun tedaviyle semptomlar yönetilebilir ve hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir.

Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri

Diz kireçlenmesi ve diğer diz rahatsızlıklarında, cerrahi müdahaleye gerek kalmadan uygulanan tedavi yöntemleri mevcuttur:

Eklem İçi Enjeksiyon Tedavileri

Bu tedaviler, diz eklemindeki iltihabı azaltmak ve kayganlığı artırmak için doğrudan ekleme ilaç enjekte edilmesini içerir.

• Kortikosteroid Enjeksiyonları: İltihabı azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için kullanılır, ancak uzun vadeli çözüm sunmaz.

PRP (Platelet Rich Plasma) Tedavisi

Hastanın kendi kanından elde edilen trombosit açısından zengin plazma, hasarlı dokuya enjekte edilir.

• Doku yenilenmesini destekler.
• Erken evre kireçlenme vakalarında oldukça etkili bir yöntemdir.

Kök Hücre Tedavisi

Hastanın yağ dokusundan veya kemik iliğinden elde edilen kök hücreler, eklem içine enjekte edilir.

• Hasarlı kıkırdak dokusunun yenilenmesine yardımcı olur.
• Cerrahi müdahaleden önce değerlendirilmesi gereken yenilikçi bir tedavidir.

Hyaluronik Asit Enjeksiyonu

Eklem sıvısının kayganlığını artırır ve kıkırdağı korur.

• Özellikle ağrı yönetimi ve hareket kabiliyetinin artırılmasında etkilidir.

Eksazaklar (Eklem Desteği İçin Besin Takviyeleri)

Glukozamin, kondroitin ve kolajen gibi takviyeler, eklem sağlığını desteklemek için kullanılır. Ancak, etkileri kişiden kişiye değişebilir.

Cerrahi Tedavi Yöntemleri

Cerrahi yöntemler, genellikle diz kireçlenmesi ileri evreye ulaştığında veya diğer tedaviler sonuç vermediğinde tercih edilir.

1. Robotik Diz Protezi

Robotik cerrahi ile diz protezi yerleştirilmesi işlemi, milimetrik hassasiyetle gerçekleştirilir.

• Avantajları: Daha kısa iyileşme süresi ve protez ömrünün uzaması.
• Kimlere Uygulanır? İleri evre diz kireçlenmesi olan hastalar.

2. Total Diz Protezi

Diz eklemindeki hasarlı kıkırdak ve kemik dokusunun çıkarılarak yerine yapay bir eklem yerleştirilmesidir.

• Avantajları: Ağrının tamamen giderilmesi ve hareket kabiliyetinin artırılması.
• Kimlere Uygulanır? Tamamen aşınmış veya çökmüş diz eklemi.

3. Kısmi Diz Protezi

Diz ekleminin yalnızca bir kısmı (iç, dış veya diz kapağı) hasar gördüyse uygulanır.

• Avantajları: Daha küçük bir ameliyat ve hızlı iyileşme süreci.
• Kimlere Uygulanır? Kireçlenmenin sınırlı olduğu vakalar.

4. Diz Artroskopisi

Diz eklemine küçük kesilerle girilerek hasarlı dokunun temizlenmesi veya onarılması işlemidir.

• Avantajları: Minimal invaziv bir yöntem olması.
• Kimlere Uygulanır? Kireçlenmenin erken evrelerinde veya spor yaralanmalarında.

5. Kıkırdak Nakli

Hasarlı kıkırdak dokusunun yerine sağlıklı kıkırdağın nakledilmesidir.

• Avantajları: Eklem yüzeyini doğal şekilde restore eder.
• Kimlere Uygulanır? Genç hastalarda ve sınırlı kıkırdak hasarlarında.

6. Yüksek Tibial Osteotomi (YTO)

Diz eklemine binen yükü dengelemek için tibia (kaval kemiği) üzerinde kemik düzeltme işlemi yapılır.

• Avantajları: Eklemin doğal yapısını korur ve protez ihtiyacını geciktirir.
• Kimlere Uygulanır? Tek taraflı kireçlenme yaşayan daha genç ve aktif hastalar.

Diz rahatsızlıklarının tedavisinde doğru yöntemi seçmek için hastalığın evresi, hastanın yaşı ve yaşam tarzı gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır. Cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemler, hastaya özel bir plan dahilinde birlikte de uygulanabilir.


 

Menisküs Yırtıkları Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Menisküs yırtıkları, diz ekleminde bulunan ve "C" şeklinde olan menisküs kıkırdağının travma, ani hareket veya aşınma nedeniyle zarar görmesidir. Menisküs, diz eklemine binen yükü dengeler, şoku emer ve eklemin stabilitesini sağlar. Spor yaralanmaları, yaşa bağlı dejenerasyon veya ani dönme hareketleri menisküs yırtıklarının başlıca nedenlerindendir.

Belirtileri:

• Diz Ağrısı: Özellikle hareket sırasında dizin yanlarında veya arkasında hissedilir.
• Şişlik ve Sertlik: Yırtıktan sonraki ilk 24-48 saatte dizde şişlik oluşabilir.
• Kilitlenme Hissi: Dizin tamamen açılmasında zorluk veya kilitlenme hissi.
• Hareket Kısıtlılığı: Dizde tam bükülme veya açılma zorluğu.
• Tıklama veya Çıtırtı Sesi: Hareket sırasında dizden gelen sesler.

Erken teşhis ve doğru tedavi, menisküs yırtıklarının uzun vadeli etkilerini önlemede önemlidir.

Ameliyatsız Tedavileri Nelerdir?

Menisküs yırtıkları, yırtığın tipi ve derecesine bağlı olarak ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebilir:

• Dinlenme (RICE Yöntemi):
  • Dinlenme (Rest), buz uygulama (Ice), kompresyon (Compression) ve dizin yukarıda tutulması (Elevation).
  • Yırtığın iyileşmesini destekler ve şişliği azaltır.
• Fizik Tedavi:
  • Diz çevresindeki kasların güçlendirilmesiyle eklem stabilitesi artırılır.
  • Esneklik ve hareket aralığı yeniden kazandırılır.
• İlaç Tedavisi:
  • Anti-enflamatuar ilaçlar ağrıyı ve şişliği hafifletir.
• Eklem İçi Enjeksiyonlar:
  • Kortikosteroid veya hyaluronik asit enjeksiyonları, ağrıyı azaltmaya ve hareket kabiliyetini artırmaya yardımcı olabilir.
• PRP (Platelet Rich Plasma):
  • Hastanın kendi kanından elde edilen PRP, iyileşme sürecini hızlandırmak için eklem içine enjekte edilir.

Cerrahi Tedavi Yöntemleri

Cerrahi müdahaleler, menisküs yırtığının ciddi olduğu ve ameliyatsız tedavilerle iyileşmenin mümkün olmadığı durumlarda uygulanır.

1. Artroskopik Menisektomi

Artroskopik Menisektomi

Artroskopik menisektomi, diz eklemindeki menisküs dokusunun kısmi veya tam olarak çıkarılmasını içeren minimal invaziv bir cerrahi prosedürdür. Menisküs, diz ekleminde yer alan ve dizin düzgün hareket etmesini sağlayan, C şeklinde olan kıkırdak bir yapıdır. Bu yapı, zamanla aşınabilir, yaralanabilir veya yırtılabilir. Artroskopik menisektomi, hasarlı menisküs dokusunun çıkarılmasını sağlar ve eklemi koruyarak ağrıyı azaltmaya yönelik bir tedavi yöntemidir. Bu işlem, küçük kesilerle yapılır ve artroskop adı verilen ince bir kamera ve özel cerrahi aletler kullanılarak gerçekleştirilir.
 

Artroskopik Menisküs Onarımı

Artroskopik menisküs onarımı, dizdeki hasar görmüş menisküs dokusunun onarılması ve korunması amacıyla yapılan bir cerrahi işlemdir. Bu işlemde menisküs, yırtılan veya hasar gören bölgelerden dikilerek onarılır ve eklemdeki doğal yapının korunması sağlanır. Menisküs onarımı, genellikle genç ve aktif hastalarda, yırtıkların kanlanması iyi olan bölgelerde (kırmızı-zon) ve menisküsün büyük kısmının sağlam olduğu durumlarda tercih edilen bir tedavi yöntemidir.

Nasıl Yapılır?

Artroskopik menisküs onarımı, dizde birkaç küçük kesi açılarak yapılır. Artroskop (kamera) ekleme yerleştirilir ve cerrah dizin içini görüntüler. Hasar gören menisküs bölgesi ortaya çıkarıldıktan sonra, cerrah özel dikiş teknikleri kullanarak menisküsün yırtıklarını onarır. Bazen menisküsün bazı kısımları, hasarın büyüklüğüne göre temizlenebilir, ancak temel amaç menisküsün mümkün olduğunca korunmasıdır.

 

Bağ Yaralanmaları

Bağlar, kemikleri birbirine bağlayan sert ve esnek dokulardır. Diz ekleminde dört ana bağ bulunur: ön çapraz bağ (ACL), arka çapraz bağ (PCL), iç ve dış kollateral bağlar (MCL ve LCL). Bu bağlar, dizin stabilitesini sağlar ve aşırı hareketi engeller. Bağ yaralanmaları, sporcular arasında yaygın olarak görülse de, ani dönüş hareketleri, travmalar ve düşmeler gibi nedenlerle herkesin başına gelebilir. Bağ yaralanmaları, genellikle şiddetli ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açar. Tedavi, yaralanmanın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişir ve cerrahi müdahale gerekebilir.

Ön Çapraz Bağ (ACL) Yaralanmaları

Ön çapraz bağ (ACL), dizdeki en önemli bağlardan biridir ve dizin ön kısmında bulunur. ACL, femur (uyluk kemiği) ve tibia (kaval kemiği) arasındaki stabiliteyi sağlar. ACL yaralanmaları, genellikle ani durma, yön değiştirme, sıçrama ve dönüş hareketleri sırasında meydana gelir. Ayrıca sporcularda, özellikle futbolda, basketbolda ve kayak gibi sporlarda daha yaygındır.

Belirtiler:

• Dizde aniden hissedilen "patlama" veya kopma hissi.
• Şiddetli ağrı ve şişlik.
• Dizde kilitlenme veya sabit duramama hissi.
• Hareket kısıtlılığı ve zayıflık.

Tedavi Yöntemleri:

• Ameliyatsız Tedavi:
  • Fizik tedavi ve egzersizlerle kas güçlendirilmesi.
  • Hangi aşamada olduğuna göre istirahat ve diz desteği.
• Cerrahi Tedavi:
  • Ön Çapraz Bağ Onarımı (Rekonstrüksiyonu): Yırtılan bağın yerine hastanın kendi tendonları ya da donör tendonlarıyla yeni bir bağ yerleştirilir.
  • Artroskopik Yöntemler: Küçük kesilerle yapılan minimal invaziv bir cerrahi müdahale ile bağ onarımı sağlanır.
     

    Arka Çapraz Bağ (PCL) Yaralanmaları

    Arka çapraz bağ (PCL), dizde femur ve tibia arasındaki arka stabiliteyi sağlayan bağdır. PCL yaralanmaları, genellikle dizin üzerine doğrudan bir darbeye bağlı olarak meydana gelir (örneğin, araç kazası veya spor yaralanması). Ancak, PCL yaralanmaları ACL kadar yaygın değildir.

    Belirtiler:

  • Dizde zayıflık ve instabilite hissi.
  • Ağrı, özellikle dizin arkası.
  • Şişlik ve hareket kısıtlılığı.
  • Yokuş yukarı tırmanırken zorluk veya merdiven inip çıkarken rahatsızlık.

  • Tedavi Yöntemleri:

  • Ameliyatsız Tedavi:
    • Hafif yaralanmalar için istirahat, soğuk kompres ve ağrı kesiciler.
    • Fizik tedavi ile diz kaslarını güçlendirme.
  • Cerrahi Tedavi:
    • PCL Onarımı veya Rekonstrüksiyonu: Genellikle bağ kopmuşsa veya ciddi zarar görmüşse, cerrahi müdahale gerekebilir.
    • Artroskopik Cerrahi: Küçük kesilerle gerçekleştirilen minimal invaziv tekniklerle bağ onarımı.
       

      Kollateral Bağ (MCL ve LCL) Yaralanmaları

      Kollateral bağlar, dizin dış ve iç yanlarında yer alan bağlardır ve dizin yan hareketlerini sınırlayarak stabilitesini sağlar. İç kollateral bağ (MCL) daha yaygın olarak yaralanırken, dış kollateral bağ (LCL) daha nadir bir yaralanma tipidir. Bu yaralanmalar, genellikle dizin dışa veya içe doğru bükülmesi veya dönmesi sonucu oluşur.

      MCL Yaralanması Belirtileri:

    • İç dizde ağrı ve hassasiyet.
    • Şişlik ve ısınma hissi.
    • Dizde istikrar kaybı.
    • Yüksek sertlik ve zor hareket kabiliyeti.

    • LCL Yaralanması Belirtileri:

    • Dizde dış tarafta ağrı.
    • Dış dizde şişlik.
    • Dizde açılma veya dengesizlik hissi.

    • Tedavi Yöntemleri:

    • Ameliyatsız Tedavi:
      • Hafif MCL ve LCL yaralanmalarında, genellikle dinlenme, buz uygulama, bandaj ve fizik tedavi önerilir.
      • Ortopedik diz desteği ve kas güçlendirme egzersizleri ile destek sağlanabilir.
    • Cerrahi Tedavi:
      • Ciddi MCL veya LCL yaralanmalarında, bağın tamiri veya rekonstrüksiyonu gerekebilir.
      • Artroskopik Cerrahi: Bağ yırtığının durumuna göre küçük kesilerle cerrahi müdahale yapılabilir.
         

        Patellofemoral Bağ Yaralanmaları

        Patellofemoral bağ, diz kapağı (patella) ile femur arasındaki bağlantıyı sağlayan bir yapıdır. Bu bağ, diz kapağının düzgün bir şekilde hareket etmesini ve dizin stabilitesini sağlar. Patellofemoral bağ yaralanmaları genellikle diz kapağının aşırı hareket etmesi ve dizin normal hizasında kalmaması sonucu ortaya çıkar. Bu tip yaralanmalar daha çok dizin ön kısmında ağrı ve şişlik hissi yaratır.

        Belirtiler:

      • Diz kapağında ağrı ve hassasiyet.
      • Diz kapağının normalden fazla hareket etmesi.
      • Dizde kilitlenme veya sabit duramama hissi.
      • Dışarıya doğru kayma veya kayma hissi.

      • Tedavi Yöntemleri:

      • Ameliyatsız Tedavi:
        • Dizdeki kasları güçlendirmek için egzersizler.
        • Diz desteği ve bandaj uygulamaları.
        • Fizik tedavi ve dizin normal hizasına getirilmesi.
      • Cerrahi Tedavi:
        • Patellofemoral Bağ Onarımı: Bağın tamiri veya rekonstruasyonu için cerrahi müdahale yapılabilir.
        • Artroskopik Cerrahi: İleri vakalarda artroskopik cerrahi ile bağın düzeltilmesi veya onarılması sağlanabilir.

      • Bağ yaralanmalarında tedavi, yaralanmanın şiddeti, bağın türü ve hastanın aktivite düzeyine bağlı olarak değişir. Bu tür yaralanmaların erken tanı ve doğru tedavi ile iyileşme süreci hızlandırılabilir. Uygun bir tedavi planı için uzman bir ortopedi doktoruna başvurulması önerilir.